Multitask Bio-ron voor mesthoop

[marina]

O haha duf!
Zo zie je maar, ik heb echt geen verstand van het telen van groentes

[Gipsy Spirit]

Ooooh ik twijfel of ik hier mee wil gaan experimenteren.

Wat is jullie belangrijkste reden om dit te doen?

[inger]

Volgens mij heb je dan geen mest afvoerkosten.
Je hoeft geen mest te kopen voor je grasmatje.
Want gras heeft hoe dan ook bemesting nodig ondanks dat wij dit zo min mogelijk willen denken wij.
Natuurlijke mest veel beter is dan kunstmest of gier.
Gier zorgt dat de goede bacterien dood gaan of sterk verminderen in je gras. De sterke blijven over en wij willen juist zo diverse mogelijk.
Van kunstmest worden paarden ziek, geeft te veel voeding in een keer door aan de plant en deze niet zo goed meer is voor paarden.

De natuurlijke mest die je op deze manier maakt verrijkt je grond doordat er nog plantresten in zitten waardoor je een betere bodemstructuur krijgt. Dit kan gier en kunstmest niet vervangen. Je krijgt een betere balans tussen plant en meststof. Daardoor een stabielere groei van je plant en dus betere kwaliteit voor het paard.

Het kost alleen meer moeite om een goede hoop te krijgen welke een juiste temperatuur heeft om te broeien zodat er goed verteerd kan worden door de bacterien. Dit heeft te maken met o.a hoeveelheid lucht en diversiteit in de hoop zelf. Waardoor bacerieen wormen e.d hun werk kunnen doen.
Je moet dus zelf heel bewust spullen er op aanbrengen, keuzes maken. Even omgooien zou wel ideaal zijn maar heel zwaar werk dus dat doe je niet zo gauw. Dit verbeterd de temperatuur in de hoop en verdeeld de boel opnieuw zodat er een mooie egale compost ontstaat.

Het kan in het begin vreselijk stinken, omdat er nog geen goede balans is in de hoop. Dit kost tijd.
Je moet plek hebben om een hoop te maken, liefst twee zodat als de een goed is om verspreid te worden je door kan gaan met de ander.
Een deel van de goede hoop bewaren geeft een goede start hulp voor de hoop die er op gaat volgen. Daar zitten de goede dingen nog in zeg maar.
En zij kunnen zich dan sneller vermeerderen in de nieuwe laag die komen gaat.

En ik denk, weet niet zeker want ik ben niet op de hoogte van de regelgeving dat je er wellicht een vergunning voor nodig hebt????
Hangt denk ik ook af van de hoeveelheid / grootte en zo. Zou vervelend zijn als je een paar hopen hebt en zo'n ambtenaar komt langs en zegt het moet onmiddelijk weg. Dan heb je heeeeeel veel werk of hoge kosten.

[Antheman]

Ooooh ik twijfel of ik hier mee wil gaan experimenteren.

Wat is jullie belangrijkste reden om dit te doen?

Dat het klopt zo
Cirkel is rond. Verantwoordelijk zijn voor je eigen afval en dit dan ook nog gebruiken als bodemverbeteraar.

andersom gesteld: als jij je dit afvraagt, wat is jouw motivatie om te gaan composteren?

[Mared]

Even creatief met ctrl C en Control V
Wel heeeel veel informatie maar wel duidelijk

Van Paardnatuurlijk.nl
http://www.paardnatuurlijk.nl/index_...jes/wormen.htm

Wormenmest

Ieder voorjaar kregen we twee rekeningen: Eentje voor het ophalen van de paardenmest, en eentje voor het kopen van kunstmest voor de weide. Niet alleen zonde van het geld, maar ook niet echt "Paard Natuurlijk"... Kan het echt niet anders?

Voorwoord

Onderstaand artikel is geschreven door Piet Loof, een deelnemer van ons Paard Natuurlijk Forum en inmiddels instructeur van onze Cursus Natuurlijk Bekappen in Terneuzen.

Dit artikel beschrijft een methode om paardenmest om te toveren in een eersteklas weidemest. Aangezien dit een makkelijke methode is, waarbij geen lastige karweitjes komen kijken zoals het keren van de mest maar al het zware werk wordt overgelaten aan speciale wormen, klinkt dit ons als muziek in de oren. Wij gaan deze methode dan ook uitproberen. Uiteraard houden wij jullie op de hoogte.

Misschien overbodig, maar we melden het toch even voor de zekerheid: De compostwormen waarover hier wordt gesproken zijn heel andere wormen dan de wormen die zich in het paardenlichaam nestelen. Compostwormen zijn volkomen ongevaarlijk voor paarden!

"Vermicompost outperforms any commercial fertilizer I know of." continues [Professor. Clive A.] Edwards, who began his earthworm research in his native England in the early 1970s before coming to Ohio State. "I think the key factor is microbial activity. Research that I and others have done shows that microbial activity in worm castings is 10 to 20 times higher than in the soil and organic matter that the worm ingests." Dr. Clive Edwards, in "Worldwide Progress in Vermicomposting" by Gene Logsdon in BioCycle October 1994, p. 63.

Paarden, de mest en de weide

Vernietiging van kapitaal en grondstoffen
Zon subtitel trekt wel even de aandacht hè? Hoewel ik hier niet schrijf over de teloorgang van kastelen of in brand gevlogen winkelcentra is er toch wel iets aan de hand. Zou je met je volle verstand een nieuwe Mercedes weggeven of verkopen voor een klein prijsje en een oud klein Japannertje terugkopen als je de keus hebt? Je gouden trouw ring omruilen voor eentje van aluminium? Ik denk het niet. Toch doen heel veel paardenbezitters niet anders.

Omdat ik me sinds kort weer bezighoud met paardrijden en je jezelf dan automatisch verdiept in alle aspecten van "het paard" komt ook de vraag "wat doen mensen met de mest van hun dieren?" aan de orde. Voor mij als amateur biologisch kweker/onderzoeker was het ronduit schokkend toen ik ontdekte dat heel veel maneges en stallen zo overhoop met hun mest zitten dat ze dit praktisch voor niks weggeven, terwijl ze kunstmest moeten kopen om hun weiden te bemesten. Wat zonde van het geld en van die geweldige grondstof!

Kan het niet anders?
Darwin heeft al gezegd dat alle vruchtbare grond minstens eenmaal door de maag van een worm is gegaan. De grote Darwin heeft namelijk niet alleen de evolutietheorie bedacht, maar een groot gedeelte van zijn leven wormen bestudeerd. Daarom moeten wij ons niet te groot voelen om eens na te denken over het kleine. Laten we eens kijken of er voor paardenmest geen andere oplossing is.

Zonder leven onder de grond geen leven op de grond
We weten allemaal dat wormen in de grond best nuttig zijn. Maar hoe en waarom precies is niet echt duidelijk. Laat me daarover even wat vertellen. Onder onze voeten is een gigantische machine aan het werk een machine van wriemelende wezentjes, zoals wormen, pissebedden, mieren, mestkevers, schimmels, bacteriën enz.enz.

Wat is het werk van deze machine? Zorgen dat alles wat op de grond ligt eronder terechtkomt. Natuurlijk heb ik het dan niet over zaken uit onze moderne maatschappij, zoals plastic en blik, maar over natuurlijke stoffen, zoals afgevallen blad, takken, hele bomen, oogstresten, overleden dieren, stof, mest kortom alles wat kan verteren komt onder de grond terecht. Je weet wel ashes to ashes, dust to dust Ik denk dat we met zn allen een flink aantal meters hoger woonden als het niet zo was.

Hoe gaat dat dan precies? Stel je voor: een bos, een blad valt op de grond, een heel leger van beestjes probeert dat onder de grond te krijgen, het wordt gedeeltelijk of geheel opgegeten en wordt mest, of het wordt door andere wezens onder de grond bewaard en aangevallen door schimmels en bacteriën. Want vooral deze laatste zijn de grootste opruimers. Is het blad eenmaal hierdoor aangetast dan komen de wormen.

Wormen eten dus geen grond
Nee, wormen zijn de walvissen onder het oppervlak, een worm doet zijn mond open en vreet zich door de grond zoals een walvis door het water zwemt, onderwijl de afvalresten filterend uit de grond, waar de bacteriën en schimmels opzitten. Die afvalresten eet hij namelijk. De voorkant van een worm is groter dan de achterkant, dit betekent dus dat de boel geconcentreerd wordt (vandaar de wormengangen) en alles wat hij achterlaat is verpakt in een dun gladachtig laagje, waar hij zelf ook nog wat nuttige stofjes aan heeft toegevoegd. Dit "dropje" bevat dus geconcentreerde, voor planten gemakkelijk opneembare stoffen. We noemen het wormencompost of wormenhumus, in de handel tegenwoordig ook bekend onder de naam vermicultuur.

Denk nog even aan het bos; het bos groeit meestal op arme grond met een dunne teellaag. Maar die teellaag is zo voedzaam dat er soms gigantische bomen opstaan, zonder dat iemand ooit kunstmest heeft gestrooid. Kijk ook eens waar die dikke dennennaaldenlaag verteert: Juist! Aan de onderkant...


Hoe komen we aan zoveel geluk?
Hoe komen we aan zoveel geluk dat compostwormen toevallig paardenmest zowat het lekkerste vinden wat er bestaat?. In elke echt oude mesthoop vind je ze: Duizenden wormen die zich langzaam door een hoop omhoogwerken en vermeerderen zolang er nieuw voedsel voor hen opgebracht wordt. Laat zon hoop eens liggen zonder toevoegingen en je ziet hem krimpen. Als je onderin een handvol wegneemt zal je merken dat het geen paardenmest meer is, maar geurt naar pure bosgrond en aanvoelt als zwarte aarde. Uiteindelijk blijft er niet meer dan zo'n tien procent van de hele hoop over. Haal je dan het bovenste laagje droge mest weg (want het moet wel vochtig blijven om te kunnen worden verteerd) dan kun je het restant perfect als bemesting gebruiken; een halve liter pure humus gestrooid per vierkante meter is prima. Dit verbrandt je gewas nooit, geeft geen plotselinge groeischeuten, want het is een langzaamwerkende bemesting die bezig is je grond te verbeteren. Je bent je mest kwijt en je hoeft geen kunstmest te kopen.

Kunnen we dit nog verbeteren?
Ja, alles wat we die grote wormengemeenschap te eten geven komt uiteindelijk in de humus terecht, dus wat dacht je van alles wat uit je keuken komt, groenteafval, gekraakte eierschalen, gekookte aardappelen sinaasappelschillen, koffie filters, papier en kartonsnippers. Kortom ALLES wat je normaal in de GFT bak gooit kan op de mesthoop, ook gemaaid gras (niet teveel tegelijk) gevallen blad, behalve vlees, visresten en dingen die vet zijn. Denk eraan dat je geen onkruid op de hoop gooit waar zaad in zit. Door de lagere temperatuur waarbij het materiaal gecomposteerd wordt zullen zeker niet alle zaden verbranden. Graszaad is natuurlijk geen probleem aangezien je bemesting toch op de wei terechtkomt. Als je de wormhumus echter wilt gebruiken als aanvulling (10 tot 20%) op de armetierige potgrond voor je zomerplantjes of in je groentetuin is het nogal lastig en een gazon onder je kamerplanten maait niet makkelijk.

Hoe gaan we te werk?
Zoek of maak een tegen zon en wind beschutte plaats. Verzamel een hoeveelheid mest en meng hier ander afval tussen. Dit zal gaan composteren, dus goed heet worden, als het hart van deze hoop is afgekoeld naar een graad of vijfentwintig is het moment daar om wormen te gaan regelen. Denk erom dat je hiervoor geen regenwormen neemt, maar compostwormen. Je kunt ze duur kopen, maar veel beter is om aan de onder-zijkant van een bestaande paardenmesthoop een paar scheppen oude verteerde mest met een riek in een plastic zak te doen. Je hebt dan altijd de goede soort wormen en je neemt niet alleen hoogst waarschijnlijk een groot aantal wormen maar ook een boel wormenieren mee, zodat je kunt beginnen met wormen van verschillende leeftijden. Deze zak leeg je op jouw composthoop.

Laat de wormen eerst een week of twee met rust. Ze moeten even wennen. Daarna ga je gewoon door met de hoop op te hogen met afwisselend afval en mest. De onderste laag van de hoop heeft nu de functie van vluchtlaag. Alles wat je op de hoop gooit wordt namelijk in eerste instantie aangevallen door warmteproducerende bacteriën, dus zal opwarmen. Veel meer dan 28 graden kan een worm niet verdragen en zal dus uit de hoop verdwijnen. Doordat we eerst de bufferlaag gelegd hebben kan de worm hierin het zakken van de temperatuur van zijn nieuwe eten afwachten. Een rietmat of een stuk tapijt is uitstekend geschikt om de hoop af te dekken, zodat hij niet uitdroogt. Als je veel groen toevoegt zal de hoop ook niet snel te droog worden, maar in droge periodes is het verstandig om de hoop af en toe wat te wateren.

Een wormencompost hoop hoef je niet te keren
Het voordeel van het gebruik van wormen boven een gewone composthoop is dat het eindresultaat een stap verder is verteerd, (de plantenvoeding komt gemakkelijker vrij voor de plantenwortels) maar ook dat het buitengewoon handig is dat je de hoop nooit hoeft te keren. De wormen zijn noeste werkers en doen dat constant gratis voor je. Wil je humus oogsten, haal dan de bovenste 10 cm van de hoop af en gebruik dit voor het vormen van de nieuwe vluchtlaag onder je nieuwe hoop. Leg dit tegen de oude hoop aan en ga gewoon hierop verder met het aanbrengen van je ruwe grondstof. De wormen zullen langzaam maar zeker naar deze nieuwe hoop toe kruipen, aangetrokken door een nieuw feestmaal. Zo zit je nooit meer zonder wormen.

Over de mest zelf
Worden de paarden op stro gezet dan kan de mest zonder bezwaar gebruikt worden. Het wordt iets anders als er houtmot gebruikt wordt als strooisel. Houtsnippers van onbewerkt hout kunnen goed gebruikt worden, alleen de voedingsstoffen komen later beschikbaar dan van stromest. Wat in een wormencomposthoop geen probleem is. Tot zover is er nog niks aan de hand. Een heel ander verhaal wordt het als er bij het houtsnipperstrooisel snippers tussen zitten van bewerkt hout. Het kan bewerkt zijn met een impregneermiddel of er kunnen lijmresten in zitten. In deze stoffen zitten middelen die gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Zeker bij de hoeveelheden die gebruikt worden om te bemesten. En niet te vergeten: geconcentreerd in je wormenhumus terechtkomen Op de lange duur zal dit gevolgen hebben voor de bodem en misschien voor de gezondheid. Als je paardenmest gebruikt van houtmot, probeer er dan achter te komen waar de houtmot vandaan komt.

Ontwormmiddelen
Bij navraag aan een producent van ontwormingsmiddelen werd verteld dat het drie weken duurt voordat het laatste ontwormingsmiddel uit het paardenlichaam is. Tevens moet je er rekening mee houden dat het drie weken duurt voordat het middel in de mest onschadelijk is geworden volgens de milieu specialist van het bedrijf. Om het wormenbestand in de hoop niet een geweldige klap te geven is het dus verstandig gedurende 6 weken na het ontwormen de mest even ergens anders op te slaan.

Nog een paar worm feiten
De officiële naam van de compostworm is Eisenia Foetida. Ze zijn sterk, tolerant en praktisch niet vatbaar voor ziekten. Een volwassen worm eet zijn eigen gewicht per 24-48 uur afhankelijk van de temperatuur. Hij/zij maakt eens per week een eicapsule(de band rond een wormenlichaam) met een gemiddelde van 3 jongen. Na 3 tot 4 maanden gaan deze jonge wormen zelf weer eieren maken.

De compostworm kan bevriezen, zorg daarom dat uw hoop zo groot is dat hij niet geheel door kan vriezen. Nogmaals: Regenwormen zijn niet geschikt om mee te composteren.

Ik hoop dat je, als de mogelijkheid er is, gebruik gaat maken van de groeikracht van wormenhumus. Als je het niet meteen gelooft, zou ik zeggen: doe eerst een paar proefjes in het klein. Je ontdekt het vanzelf wel dan. Mocht je het milieu niet de belangrijkste factor vinden, denk dan even aan het bespaarde geld in een aantal jaren en het feit dat je niet meer met een GFT bak hoeft te lopen slepen.[/color]

Ik heb toen we naar onze huidige wei gingen zelfs de eigenaar van Mariahoeve een mailtje gestuurd met vraag of ik wat mest mocht meenemen van zijn hoop waar vast heeeeeeel veel wormen in zouden zitten Haha, het mocht uiteraard wel van hem maar op tijd erachter gekomen dat ze vanzelf in de poep komen

[Mared]

Deel II

Site van creatief met compost staat vol met plaatjes ter voorbeeld maar die ctrl-c-en en ctrl-v-en niet :P
Ik vind dit wel een hele duidelijke uitleg

Bio Ron
http://www.bio-ron.com/producten/bod...ost-maken.html

Waar wij dieren houden ontstaat mest, vaak wordt deze mest afgevoerd waarna er van elders weer (twijfelachtige) mest moet worden aangevoerd om de weide te bemesten.

Dit is alles behalve economisch en eigenlijk ook verspilling.

Het maken van goede compost is bovendien eenvoudig en ook leuk om te doen.

Je kunt er zelfs groenten op gaan kweken zoals pompoenen, cougette, meloenen, tomaten, komkommers, spinazie of oostindische kers, een fraai gezicht en nog heel lekker ook.

Belangrijk daarbij is vooral de verhouding mest ten opzichte van andere materialen zoals stro, hooi, gft, takken, vers groen, bladeren en dergelijke die echt nodig zijn om en goed composteer proces in gang te zetten.

We spreken dan van een goede C/N verhouding (koolstof / stikstof) oftewel de verhouding van snel en langzaam verteerbaar materiaal.

Het juiste vochtgehalte en de doorlaatbaarheid van het materiaal voor zuurstof maken dit proces compleet.

Alleen paardenmest verteerd uiteindelijk ook wel maar dat duurt veel langer en geeft een veel minder diverse / voedende compost voor de bodem want veel voedingstoffen zijn er natuurlijk al uitgehaald door de dieren.

Bewerkte houtvezels / houtmot zijn ook geen goede producten om me te composteren, ze bevatten verduurzaamd hout waar veel zuren in zitten die wormen en micro-organismen doden.
Houdt daarom ook na het ontwormen deze mest enkele weken apart, na een half jaar kun je dit wel weer beetje bij beetje in de goede compost verwerken.

Groente en fruitafval uiteraard ook onbespoten of slechts in heel geringe hoeveelheden!
Iedere situatie is uniek, jij bent de compost 'meester(es)'
Foto reportage zelf compost maken
In de volgende reeks foto’ s zie je hoe je bij het opruimen van de mest uit de wei gelijk een juiste opbouw van de composthoop maakt, deze principes blijven gelijk bij composteren in het groot en in het klein.

Om dit proces positief te ondersteunen / te versnellen gebruiken we lava en micro-organismen: multitask.

Stel je voor dat je supercompost wilt maken, vol met leven en vele wormen die er overigens vanzelf in zullen komen, volg je gevoel en experimenteer gerust.

Vanuit het biologisch dynamische boeren stelt men dat het uit maakt met welke intentie je compost produceert en of deze de bodem en planten van de juiste voeding voorziet.

Je kunt verbeten zwoegen en klagen, mest ruimen vervelend werk vinden, het ook vies werk is, de mesthoop iets is wat stinkt en ongedierte, vliegen aantrekt en liefst snel uit het zicht verdwijnt.

Of je kunt deze gedachte gewoon omdraaien en het zien als het respectvol behandelen van waardevol materiaal om je bodem en daarmee de voedselkwaliteit voor je dieren te verbeteren.
Vliegen houden niet van een goede composthoop maar wel heel veel andere diertjes die er graag in leven en daarbij het materiaal omzetten tot waardevolle bodem cq plantenvoeding.
Hier is te zien dat er bijna niets overblijft van het oorspronkelijke materiaal en het eindproduct een mooie zwart, bruine compost is geworden die de bodem en de planten goed kunnen opnemen.
Met een onderlaag van takken onstaat er een luchtig compostbed waarop je de volgende nieuwe composthoop opbouwt en gelijk een goede start krijgt.

Opzetten van een goede compost hoop

Op deze foto hebben we wat materiaal uit de Eco-Stal gehaald en dit over de bodem en opstaande lange zijde van de kruiwagen verdeeld.

De “natte plek” uit de eco-stal is hier prima voor te gebruiken, maar bv ook wat halfverteerde compost, beschimmeld hooi of stro en slechte kuil kun je prima gebruikengebruiken.

Hier zie je hoe de mest vervolgens op deze laag gelegd wordt en er een mestvrij gedeelte overblijft.

Ook eikenblad zie je zitten, waarvan gezegd wordt dat je hier geen goede compost van kunt maken want het verzuurd.

Dit klopt, dwz als je alleen of erg veel eikenblad gebruikt en verder geen gesteentemeel e.d.hier er aan toevoegt.

Alles in beperkte hoeveelheid zijn werkelijk alle organische materialen waardevol en geschikt om goede compost te maken, hoe diverser hoe beter.

Heb je toch veel blad en wi je dit verwerken strooi er dan gewoon geconcentreerder wat lava, gesteente meel of zeeschelpenkalk overheen, dit compenseert weer het zure aspect.
Je kunt ook een snelle bladcompost hiervan maken door het af te dekken en vervolgens weer stapgewijs in de mestcompost verwerkt.

Op (bos) percelen en stukken waar jaarlijks veel bladeren vallen en blijven liggen zal de bodem voldoende rijk aan schimmels zijn en is het beter de hoeveelheid blad toch wat te beperken en juist de verhouding N zoals mest en versgroen wat te verhogen om de bodem verzuring wat tegen te gaan en de bacterie populatie te voeden.
Hier zie je hoe de mest vervolgens op deze laag gelegd wordt en er een mestvrij gedeelte overblijft.

Ook eikenblad zie je zitten, waarvan gezegd wordt dat je hier geen goede compost van kunt maken want het verzuurd.

Dit klopt, dwz als je alleen of erg veel eikenblad gebruikt en verder geen gesteentemeel e.d.hier er aan toevoegt.

Alles in beperkte hoeveelheid zijn werkelijk alle organische materialen waardevol en geschikt om goede compost te maken, hoe diverser hoe beter.

Heb je toch veel blad en wi je dit verwerken strooi er dan gewoon geconcentreerder wat lava, gesteente meel of zeeschelpenkalk overheen, dit compenseert weer het zure aspect.
Je kunt ook een snelle bladcompost hiervan maken door het af te dekken en vervolgens weer stapgewijs in de mestcompost verwerkt.

Op (bos) percelen en stukken waar jaarlijks veel bladeren vallen en blijven liggen zal de bodem voldoende rijk aan schimmels zijn en is het beter de hoeveelheid blad toch wat te beperken en juist de verhouding N zoals mest en versgroen wat te verhogen om de bodem verzuring wat tegen te gaan en de bacterie populatie te voeden.
Hier zie je hoe de mest vervolgens op deze laag gelegd wordt en er een mestvrij gedeelte overblijft.

Ook eikenblad zie je zitten, waarvan gezegd wordt dat je hier geen goede compost van kunt maken want het verzuurd.

Dit klopt, dwz als je alleen of erg veel eikenblad gebruikt en verder geen gesteentemeel e.d.hier er aan toevoegt.

Alles in beperkte hoeveelheid zijn werkelijk alle organische materialen waardevol en geschikt om goede compost te maken, hoe diverser hoe beter.

Heb je toch veel blad en wi je dit verwerken strooi er dan gewoon geconcentreerder wat lava, gesteente meel of zeeschelpenkalk overheen, dit compenseert weer het zure aspect.
Je kunt ook een snelle bladcompost hiervan maken door het af te dekken en vervolgens weer stapgewijs in de mestcompost verwerkt.

Op (bos) percelen en stukken waar jaarlijks veel bladeren vallen en blijven liggen zal de bodem voldoende rijk aan schimmels zijn en is het beter de hoeveelheid blad toch wat te beperken en juist de verhouding N zoals mest en versgroen wat te verhogen om de bodem verzuring wat tegen te gaan en de bacterie populatie te voeden.
Hier zie je hoe de mest vervolgens op deze laag gelegd wordt en er een mestvrij gedeelte overblijft.

Ook eikenblad zie je zitten, waarvan gezegd wordt dat je hier geen goede compost van kunt maken want het verzuurd.

Dit klopt, dwz als je alleen of erg veel eikenblad gebruikt en verder geen gesteentemeel e.d.hier er aan toevoegt.

Alles in beperkte hoeveelheid zijn werkelijk alle organische materialen waardevol en geschikt om goede compost te maken, hoe diverser hoe beter.

Heb je toch veel blad en wi je dit verwerken strooi er dan gewoon geconcentreerder wat lava, gesteente meel of zeeschelpenkalk overheen, dit compenseert weer het zure aspect.
Je kunt ook een snelle bladcompost hiervan maken door het af te dekken en vervolgens weer stapgewijs in de mestcompost verwerkt.

Op (bos) percelen en stukken waar jaarlijks veel bladeren vallen en blijven liggen zal de bodem voldoende rijk aan schimmels zijn en is het beter de hoeveelheid blad toch wat te beperken en juist de verhouding N zoals mest en versgroen wat te verhogen om de bodem verzuring wat tegen te gaan en de bacterie populatie te voeden.
Diversiteit en van alles beperkte hoeveelheden is de sleutel tot goede compost.

Hierop leggen we de volgende partij mest.

Zoals je ziet zijn de mestballen uit elkaar gehaald door de vogels.

Dit is een bijkomend voordeel wanneer je hele granen voert.

Je krijgt een betere verdeling in de hoop, betere compostering en daarmee meer kans op het vernietigen van de wormeneitjes.

In een goed composteeproces worden ziektekiemen vernietigd en evt. eitjes van parasieten aangetast / verteerd, het buitenlaagje bestaat uit eiwit en wordt als voedsel gebruikt door de micro-organismen en andere kleine diertjes.
Op deze foto zie je ook wat graspollen met nog wat aarde eraan vast, ook dit zal het composteerproces positief ondersteunen, meng er ook gerust wat oude compost bij die je over hebt.
Vervolgens wordt de volle kruiwagen in 1x op de hoop gebracht

Hier zie je het voordeel van dit stukje aandacht, de opbouw begint al in de kruiwagen.

Een hoop welke op deze manier is opgezet hoeft niet omgezet te worden om toch tot een snelle en goede compostering te komen, maak de hoop niet hoger dan ongeveer 1,5 meter en 2,5 meter breed.

Maak meerdere langerekte hopen.

Bij de opbouw kun je houten palen plaatsen die je er later, als de hoop zich gezet heeft, er weer uithaalt, dit voorkomt een te hoge temperatuur en geeft een zuurstof toevoer aan het centrum van de hoop.

In de zomer kun je dan gemakkelijk 75% reductie van de biomassa halen in slechts 2 maanden tijd.
Om ervoor te zorgen dat de compost aan alle kanten voldoende zuurstof krijgt liggen er takken onder de hoop.

Als je de compost weghaalt laat je de takken liggen en leg je daarop weer nieuwe takken.

Door een aantal keren zo op dezelfde plaats te composteren ontstaat er een soort luchtig bed van dikke takken met daartussen luchtig compost materiaal wat tevens de nieuwe hoop weer een goede start geeft.

De onderste laag zal dan ook niet meer verdicht raken waardoor je zeker weet dat jouw compost / mesthoop niet milieubelastend is. Zet er ook eens een plantje op dat toont gelijk wat vriendelijker!
Deze takken hebben uiteraard eerst als voeding gediend voor de dieren.
Ze aten de bast, kleine takjes, blaadjes, knopjes met smaak.
Het hele jaar door is dit een zeer welkome aanvulling op het dieet.
Zodra de omstandigheden gunstig zijn, enigzins vochtig, kan compost op het land gebracht wordt, behalve hartje winter kan dit bijna het hele jaar gedaan worden.


De piramide vorm maakt ook dat er een soort trek ontstaat die lucht/zuurstof door de hoop zuigt en een goede compostering mogelijk maakt.
Als de zon erop komt wordt de bovenkant snel warm, warme lucht stijgt altijd en veroorzaakt deze trek.

Dit gebeurt bijna niet wanneer we het op een te grote hoop storten.

Ook al lijkt de toplaag dan misschien redelijk , dieper is het vaak te vochtig en onstaan door verstikking allerlei stoffen die schadelijk zijn voor het bodem milieu. De zwarte sappen die daaruit zullen stromen doden alles wat op hun pad komt.

Voldoende zuurstof toevoer is essentieel, dus niet te nat maar ook weer niet te droog, dek de hoop af bij extreme neerslag en sproei hem bij langere droogte!

Nogmaals het verschil in volume dat we in slechts enkele maanden kunnen bereiken als we de processen positief ondersteunen.
De hoop rechts is overigens nog niet klaar, daar komt nog 1 laag bovenop.

In de zomer kan het zijn dat je de hoop vochtig moet houden en bij extreme neerslag is het raadzaam af te dekken. Een goede hoop creert uiteindelijk een eigen afwater systeem maar er zijn natuurlijk grenzen, check dus na hevige regen door de hoop plaatselijk open te leggen, check ook de temperatuur, liefst niet boven 50 graden komen.

Als het tot zogenaamd ver-assen komt is dit niet heel erg, paardenmest is nl een hete mest die samen met stro makkelijk tot erg hoge temperaturen kan komen.
Verbrande materie kan je eigenlijk geen compost meer noemen maar eerder een anorganisch mineralen pakketje wat eerst weer organisch opgenomen moet worden in de bodem.


Dit vraagt energie van de bodem, goede compost geeft energie!

Goede compost kan gedurende het hele jaar op het land gebracht worden zolang er activiteit in de bodem is.

Het gras zal ook niet verbranden en de dieren hoeven niet van het land.

Opgebrachte compost hoeft echt niet geheel verteerd te zijn zoals we dat van de tuincentra kennen, op deze foto zien we linksonder nog wat onverteerd hooi.
Op een gezonde bodem met voldoende biologische activiteit en goede compost is dit binnen afzienbare tijd geheel verdwenen.

Op sommige plaatsen waar drijfmest is uitgereden blijft er een koek van opgedroogde mest soms maanden zichtbaar!
Wat zegt ons dit over het leven in de bodem op die plek?

Denk ook aan het mileu om ons heen

Als we op deze manier goed composteren en wegblijven van slootkanten is het vrijwel overal toegestaan, b.v. in hoeken van de we kleinschalig te composteren, scheelt ook weer een hoop heen en weer gesjouw.

Bij een goed composteerproces ontstaan geen negatieve stoffen die het milieu belasten, planten groeien tot aan de rand van de hoop en je kunt er zelfs planten op gaan kweken.

Een milieu-inspecteur die dan nog moeilijk doet moet maar weer eens een basis cursus biologie gaan volgen

[Mared]

Deel III


Nog een stukje uitleg over bodem(beheer)


Natuurlijk en duurzaam weidebeheer richt zich op het realiseren van een toename van de biologische activiteit en humusopbouw in de bodem.

Deze duurzame bodemvruchtbaarheid leidt tot voldoende maar vooral gezond voedsel.
Kort samengevat komt dit op het volgende neer:

•Minimaliseren van een directe (stikstof) bemesting.

•Machinale bewerkingen minimaliseren

•Grasgroei vertragen in plaats van opjagen.
Het gras laten afrijpen om tot een evenwichtige / gezonde samenstellling qua inhoudstoffen te komen zonder ballasstoffen, zoals een paard deze ook in de natuur zou vinden.

•Organische meststoffen aanvoeren en daarnaast metale- en mineralen sporenelementen aanvullen.

•De bodem microbiologisch ondersteunen om deze componenten op te kunnen nemen.
Hierbij gebruik makend van meststoffen die het reeds aanwezige bodem milieu / balans niet verstoren.

•Stimuleren van biodiversiteit door wat spontaan opkomt waar mogelijk te accepteren als onderdeel van een natuurlijk herstelproces naar een biologisch evenwicht in de bodem.
Zaaien van diverse biologische grassoorten en kruiden en bloemen en deze ook tot bloei te laten komen.
De bodem bepaald uiteindelijk wat blijft, komt en gaat gedurende de jaren en seizoenen.

Het overgrote deel van de weide foto's op onze site zijn het resultaat na 3 jaar consequent biologisch management op een voorheen productie weide van raaigras op een zwarte zandgrond (zavel).

Bodem processen

Bodem processen zijn onderworpen aan de wetten van de natuur, maar uiteindelijk resulteert deze vorm van weide beheer in een afname aan input, onderhoud, zorgen en kosten en echt gezond voedsel produceren.

Kortom authentieke landbouwkennis toepassen en combineren met de inzichten van deze tijd.

Er is een dringende behoefte aan inzicht, dat het vaak niet best gesteld is met onze bodems en deze in een degeneratieve toestand verkeren.
Wij er niet aan ontkomen maatregelen te moeten nemen welke dit proces tot staan brengen en de bodem weer een kans geven om goed voedsel te produceren voor onze dieren.

Weidegang blijkt steeds vaker een bron van gezondheids problemen.

Wanneer we bij problemen dan de grasopname sterk beperken EN daarvoor in de plaats goed ruwvoer verstrekken blijken veel van de gezondheids problemen vanzelf te verdwijnen!

Duidelijk dus dat er hier sprake is van een belastende invloed vanuit het gras en in iets mindere mate het echte hooi wat hier van gemaakt wordt.

De oplossing is dit probleem bij de bron, de bodem, aan te pakken en een biologisch management toe te passen.

Daarbij kijken we ook naar wat het paard van nature nodig heeft en zelf voor zou kiezen.

“Natuurlijk” weidebeheer voor paarden
We leven in een tijd dat, wereldwijd, men doordrongen raakt van de noodzaak onze bodems en daarop groeiende gewassen een positieve input te geven die de natuurlijke balans weer helpt herstellen.

Cultuurgronden blijken te degeneren, net als het voedsel wat daarop geproduceerd wordt.

Vanuit dit standpunt nastreven op een punt te komen waarbij een bodem zichzelf weer regenereren kan is dus dan een vanzelfsprekendheid.

De natuur bezit tenslotte een zelfherstellend vermogen een oerkracht die dit mogelijk maakt. Dat wil zeggen als wij dit een kans geven.

Ondersteuning natuurlijke processen

In tegenstelling tot waar men aan denkt bij natuurlijk weidebeheer is het dus wel degelijk nodig dit proces actief te ondersteunen om het in de goede richting te sturen en tegelijk te kunnen blijven cultiveren / gebruiken.
Alleen zo kan er duurzaam een gezonde weide ontstaan die voldoende en gezond voedsel oplevert.

We maaien het gras en ook de dieren eten ervan.
Hierdoor verdwijnen o.a. sporenelementen via organische stof (koolstof) met de opgenomen biomassa die vanzelfsprekend weer terug gebracht moet worden.

De toevoer van deze essentiele micro-componenten is de laatste 75 jaar vrijwel helaas geheel verdrongen geraakt.

Mest
De vaste mest van vroeger is vervangen door de kunsmestkorrel of een drijfmest, beide met een zeer laag gehalte aan organisch stof, dus ook sporenelementen.

Met wel een hoog stikstofgehalte wat de bodem dwingt tot hoge productie van bio-massa met als gevolg dat de bodem steeds verder degenereerd.

Deze combinatie geeft welliswaar weelderige gewassen en hoge "opbrengsten" maar waarvan we de kwaliteit, bezien vanuit nieuwe inzichten, zeer in twijfel mogen trekken.

Steeds vaker ontbreken er belangrijke elementen die men via allerlei toevoegingen moet compenseren.

Met de afname van organische stof en door het toedienen van snel beschikbare stikstof, verdwijnt ook de natuurlijke capaciteit van een bodem om de stikstof vanuit de lucht in de bodem vast te leggen.

Op elke m2 van deze aarde rust tot aan de dampkring 80.000 kg GRATIS stikstof, zo is eens berekend!

Bezien vanuit deze redenering is het dus zinvol het organische stof gehalte / de biologische activiteit in de bodem te doen verhogen om deze stikstof weer op een natuurlijke manier te kunnen opnemen.

Hiermee zal de groei vertragen / normaal worden en de kwaliteit van het gewas toenemen.

We hebben een inhaalslag te maken, die echter niet sneller kan gaan dan de bodem zelf aangeeft.
Probeer daarbij de reeds aanwezige balans steeds zo minimaal mogelijk te verstoren.

Gebruik alleen meststoffen die het aanwezige bodemmilieu niet belasten, maar helpen opbouwen tot een zelfregenererend systeem.

Mestoffen zoals lava, zeemineralen, zeeschelpenkalk, kleimineralen, compost, bokashi, organische vaste stalmest en micro-organismen.
Dit betekent overigens niet dat we gewoon door alles door elkaar te husselen en dit op het land te brengen we ons doel bereiken.

Iedere verandering vraagt het bodem leven te reageren / mee te bewegen probeer dit dus zo geleidelijk mogelijk te doen.

Met dat de bodem gezonder wordt krijgt ze meer weerstand om veranderingen goed te verwerken.

Humus
Hoofddoel is humusopbouw te stimuleren!

Want humus is het leven(de) in de bodem wat zorg draagt dat de planten alle elementen kunnen opnemen in een evenwichtige balans = naar behoefte.

Resultaten die we mogen verwachten zijn:

•Onze humusvoorraad zal toenemen

•Gronden verbeteren qua bufferwerking waardoor water net als droogte steeds minder problemen geven

•Diversiteit aan soorten grassen en kruiden zal toenemen

•Onkruiden zullen niet meer kunnen gaan overheersen

•Het gras bevat een evenwichtige samenstelling, tekorten aan belangrijke mineralen zijn dan onwaarschijnlijk

•Hoge gehalten aan direct opneembare suikers nemen af en eiwitten worden bestendig

•Essentiele bio-active aroma en geurstoffen, vitaminen, hormonen, essentiele vetzuren, enzymen en anti-oxidanten komen weer tot ontwikkeling.

Gebrek aan humus
De darmflora van een paard raakt in onbalans omdat dergelijk voedsel simpel niet bij hem past.

Vanuit deze onbalans proberen de dieren te compenseren door b.v. nog meer van dit verstorende voedsel te gaan eten tot het wortel uitgraven aan toe, ze hebben gewoon tekorten.

Het eetgedrag wordt neurotisch in plaats van het selectief eten wat een gezond dier zou moeten doen.
Hierdoor krijgen ze, naast dat waar ze naar op zoek zijn, een overdaad van allerlei verstorende zaken binnen.

De opname raakt chronisch verstoord en we komen in een vicieuse cirkel terecht welke zich kenmerkt door een breed scala aan problemen.

Problemen, die we door het toevoegen van allerlei supplementen en speciale dieetvoeders proberen op te lossen, maar feitelijk schort het aan de basis.

Wat dan te doen?

Enerzijds voor passende voeder producten van een goede kwaliteit kiezen zoals biologische voeding en anderzijds de bodem / weide gaan upgraden in biologische activiteit.

Zaaien en oogsten

Uit biofotonenonderzoek blijkt dat gangbaar zaad een soort adhd activiteit vertoont wat zich in de verdere ontwikkeling van de plant voortzet.

Hybride plantenrassen, zoals raaigrassen, en hun bijpassende intensieve mestmethoden vertonen deze eigenschappen in nog sterkere mate!

Biologisch zaad daartegenover verkeert in diepe kiemrust van waaruit een evenwichtige groei mogelijk is.

Bedenk ook dat granen feitelijk ook zaden, van grassen, zijn en dezelfde adhd energie kunnen bevatten, biologisch granen hebben dit uiteraard niet ?!

Bemesting
Om het reeds aanwezige bodemleven het minst te verstoren brengen we de meststoffen verdeeld over 3 jaar op de wei als zijnde een reparatiebemesting.

In veel gevallen zijn we daarna voor 3 tot 5 jaar klaar en is een zeer beperkte bemesting voldoende om een productieve weide te behouden en de bodem te laten regeneren.
De natuur bepaald uiteindelijk hoe snel we op dit punt komen en hoe dit proces verloopt.

Het bodemleven moet de kans krijgen zich op veranderde omstandigheden aan te passen.

Binnen dit proces kan er dus een periode zijn waarbij een bodem, voorheen met een stikstofgerichte bemesting behandeld, enige terugval laat zien in productie en kleur van het gewas.

Dit is normaal want het bestaande gewas mist feitelijk de directe stikstofbemesting van bovenaf en moet omschakelen naar zelfvoorzienendheid.

Hiervoor moet het wortelsysteem meer de diepte opzoeken en veranderd daarmee de samenstelling van micro-flora in de bodem, dit kost tijd maar gebeurt gegarandeerd bij een extensief weidebeheer.

Terugval kan eenvoudig opgevangen worden door wat vaker een organische bemesting toe te passen met vaste mest of compost.

Door de grassen daarbij ook volwassen te laten worden verbeterd tevens de kwaliteit als voedsel want in de natuur vindt een paard ook geen afgegraasde weiden, ze eten overwegend lang en rijp gras.

Er is slechts een korte tijd na de winter dat ze van kort en jong gras kunnen eten, dat hebben ze dan ook nodig omdat ze schraal de winter uit komen.
Door de opname / begrazing te beperken en meer ruwvoer te voeren verloopt tegelijk het bodemherstel sneller omdat de belasting van de weide minder is.

Uiteraard kan het ruwvoer straks weer als aanvoer van organische stof dienen als we zelf deze mest composteren of fermenteren, dus een win win situatie naast het gezondheidsaspect voor dieren.

Denk eens aan een paddock paradise!

Organische materiaal mest, compost of zelfs bokashi zullen we de komende jaren moeten blijven gebruiken.

Oua hoeveelheid al naar gelang de opname van biomassa door de dieren en opname capaciteit van de bodem.
Het gebruik van micro-organismen geeft hierbij een duidelijke versnelling ter verhoging van het organische stofgehalte in de bodem.

Zelf composteren
Bij zelf composteren kunnen bepaalde meststoffen al in de compost verwerkt worden.
Dit scheelt over het land rijden = dichtrijden en verbetert het compostering proces.
Hierdoor worden de waardevolle stoffen in deze meststoffen ook beter beschikbaar gemaakt voor de plantenwortels. Anorganisch wordt organisch gebonden.

Overweeg ook de Eco-Stal in te voeren! zie starten Eco-Stal

Een duurzame en positieve methode qua stalmanagement, in het groot en in het klein, de principes blijven dezelfde, zie foto reportage.

Door de eco-stal kunnen we de stalvulling optimaal gebruiken, kringlopen maken, werk, geld en energie besparen en zelf een waardevolle bemesting produceren.

Zelf composteren of fermenteren is een logisch onderdeel van deze kringloop.

Kleinschalig is het toegestaan een composthoop of meerdere kleine hoopjes in een hoekje van de weide te maken, dit scheelt ook weer veel onnodig gesjouw.

Doe dit uiteraard niet vlak naast een slootkant, ook al is het zo dat goede compost geen schade kan veroorzaken aan de omringende natuur, milieu inspecteurs zien hierin vaak aanleiding om tot actie te komen!
Voor hun is alle dierlijke mest gelijk er wordt (nog) geen onderscheid gemaakt in kwaliteit!

Bij goede compost reikt het plantenleven tot aan de scheiding van waar de hoop begint. Je kunt er zelfs bloemen, kruiden en groenten zoals pompoenen en meloenen op laten groeien!

Bij slechte compost, wat eigenlijk geen compost is, groeit niets meer in het gebied waar de zwarte sappen uit de hoop stromen.

Bij een dichte mestput kan je ook van de mest in 10 weken een bokashi maken!

Kiezen voor safe en minmale arbeid kan ook, bv door organische messtoffen en/of compost aan te kopen.

Vooral geen slechte mest opbrengen!

Gebruik in dit herstel proces vooral geen drijfmest omdat dit over het algemeen de humus opbouw ernstig verstoort.

Door de rottingsprocessen / producten, residuen van medicijnen, ontsmettingsmiddelen, blauwzuur en ammoniak in de drijfmest wordt het reeds opgebouwde bodemleven zwaar belast.

Uiteraard ook geen kunstmest gebruiken, speciale paardenweide mestkorrels zijn overigens ook gewoon kunstmest, zolang we dit blijven gebruiken kan er geen duurzaam evenwicht ontstaan en zullen we dit moeten blijven gebruiken om groei in het gras te houden.

Ook koemest korrels of kippemest korrels bevatten een laag (C) organisch stofgehalte en hoog (N) stikstof gehalte en zijn daarom minder geschikt dan compost of vaste stalmest. Stikstof jaagt de groei altijd op!

Duurzame meststoffen zijn langzaam werkend en kunnen praktisch op ieder moment van het jaar op het land gebracht worden, feitelijk hoeven de dieren er ook niet vanaf.

De Micro-organismen producten kunnen het beste met enigzins vochtig weer of met sproeien op het land gebracht worden gedurende de perioden dat er activiteit in de bodem aanwezig is.

Hoeveel meststoffen
Genoemde hoeveelheden kunnen fluctueren afhankelijk van de grondsoort, doelstelling en budget.

Begrijpelijk heeft kleigrond een kleiner aandeel kleimineralen nodig.

Op droge zandgrond zorgen juist meer kleimineralen voor snelle verbetering van de bodem en moet je op veengrond b.v. alleen goed gecomposteerde of gefermenteerde mest opbrengen en ook zeker niet te veel.

Ook bij beperkt (budget) gebruik zullen de producten altijd een gunstige invloed hebben op de voedingswaarde van het aanwezige gras.
Ze werken vanaf het moment dat je ze opgebracht hebt.

Opnieuw inzaaien
Soms is het wenselijk of noodzakelijk een totaal nieuwe start te maken. We kunnen dan gelijk in 1 x de meststoffen voor 2 jaar opbrengen en vervolgens nieuw inzaaien.
Om hier optimaal rendement van te hebben is het wenselijk het gras een volledige levenscyclus te laten doormaken incl. het doorzaaien, 1 zaadje wordt > 100 nieuwe zaadjes!

Belangrijk hierbij is ook de bodem niet onnodig diep te bewerken (max 10 a 20 cm) en de grond liefst niet te keren.

Als er sprake is van een echte verdichtingslaag dan enkel plaatselijk woelen, check of dit nodig is door een (bodemprofiel) kuil te graven van 1x1x1 meter.

Als we de weide toch willen blijven gebruiken is doorzaaien en stapsgewijs de meststoffen opbrengen de beste optie.

Compost
Willen we snel en direct de kwaliteit van het gewas verbeteren dan zal er compost gebruikt moeten worden, uiteraard gecombineerd met lava / andere mineralen.

Wanneer duidelijk is dat de weide verstorend werkt op de stofwisseling van de dieren, en dat komt steeds meer voor, is goede compost het antwoord.

Compost kan op maat gemaakt worden aan de hand van analyses. custom made compost gebruiken werkt snel en direct maar is tegelijk de meest kostbare weg.

Analyses
Door analyses uit te voeren krijgen we in beeld wat de toestand van de bodem is.
Ze monitoren ook de verbeteringen en ontwikkelingen door verschillende analyses toe te passen.

Maar feitelijk niet echt noodzakelijk want bovengenoemde informatie berust op ervaringen die in de praktijk reeds eeuwen hun effectiviteit hebben bewezen, gebruikmakend van de wonderbaarlijke herstelkracht en wetten van de natuur.

[Antheman]

Vanmiddag was ik bij iemand met een stuk of 12 ponies. Ze gebruikt zaagsel in de stal. Per dag gooit ze 3 kruiwagens mest weg. Mest met zaagsel
En dit gooit ze op t natte land, liefst op de plekken die onder water staan. Dan doet ze er lava bij en in het voorjaar rijdt ze het uit met de weidesleep. Zo komt zij van de mest af

[Gipsy Spirit]

Ooooh ik twijfel of ik hier mee wil gaan experimenteren.

Wat is jullie belangrijkste reden om dit te doen?

Dat het klopt zo
Cirkel is rond. Verantwoordelijk zijn voor je eigen afval en dit dan ook nog gebruiken als bodemverbeteraar.

andersom gesteld: als jij je dit afvraagt, wat is jouw motivatie om te gaan composteren?

Ik vind het erg fijn om zelfredzaam te zijn, maar kan niet tegen "rommel" op mijn erf en het lijkt mij uiteindelijk toch wel wat werk.

[Marja]

Maar Marlous, een mesthoop heb je toch sowieso? Dan maakt het toch niet uit of je die gaat composteren? Nou ja, dan heb je 2 hopen, maar of je nou één grote hebt, of 2 kleinere, dat maakt toch niet zoveel uit?

[Gipsy Spirit]

Maar Marlous, een mesthoop heb je toch sowieso? Dan maakt het toch niet uit of je die gaat composteren? Nou ja, dan heb je 2 hopen, maar of je nou één grote hebt, of 2 kleinere, dat maakt toch niet zoveel uit?

Tuurlijk hebben wij nu ook een mesthoop, maar wel in een ingegraven mestcontainer met een hekje en een haagje erom heen. Overgenomen van de vorige eigenaar.

Ik ga denk ik toch een poging wagen, nog genoeg tuinafval voor een experimentje.

[Marja]

Een composthoop met pompoenen erop lijkt me anders ook best een leuk gezicht, en daar kun je ook heus nog wel een tuinhekje en een haagje omheen plaatsen.

[Antheman]

Een composthoop met pompoenen erop lijkt me anders ook best een leuk gezicht, en daar kun je ook heus nog wel een tuinhekje en een haagje omheen plaatsen.

Nadeel hiervan is dat je dan toch echt elders een andere hoop moet hebben. De hoop met groenten wil je niet steeds bedolven onder een lawine van stront

[Marja]

Maar als je wilt gaan composteren heb je toch sowieso twee hopen nodig? Dan kun je dus op de ene pompoenen laten groeien en op de andere je mest gooien.

[Mared]

Citaat van: Marja op 19 December 2011, 17:24:21
Een composthoop met pompoenen erop lijkt me anders ook best een leuk gezicht, en daar kun je ook heus nog wel een tuinhekje en een haagje omheen plaatsen.

Nadeel hiervan is dat je dan toch echt elders een andere hoop moet hebben. De hoop met groenten wil je niet steeds bedolven onder een lawine van stront

Das toch echt het toppunt van composteren