Zorgen voor paarden met fysieke problemen, beperkingen of pijn

[alytuiere]

Ik denk dat paarden, net als mensen, ook verschillend reageren op pijn. De ene zal het sneller aangeven dan de ander. De ene zal ook beter kunnen omgaan met alleen staan of boxrust dan de ander. Het is denk ik bij ieder paard een puzzel en goed om dan ook met anderen te overleggen (die je daarin vertrouwt).
Caitlin heeft in haar leven twee keer meerdere weken op paddock/box rust gemoeten, de eerste keer 3 maanden (net voordat ik haar kreeg) en de andere keer 2 maanden. Beide keren heeft ze er veel beter op gereageerd dan ik had verwacht, mentaal leek ze er zelfs weinig last van te hebben en zelfs wat beter van te worden (in de zin dat ze heeft geleerd dat mensen ook kunnen helpen ipv je dwingen tot dingen die je niet wil).
Wat ik merk is dat ik soms een soort 6e zintuig lijk te hebben voor veranderingen bij Caitlin. Kleine veranderingen in haar bewegingspatroon doen bij mij al alarmbellen rinkelen, waar andere mensen nog helemaal niets zien. Dat maakt wel dat ze na de eerste hoefbevangenheid er een keer of 2 a 3 weer tegen aan heeft gezeten, maar waar ik er snel bij was. Die alarmbellen maken echter ook dat ik eigenlijk niet langer dan een week weg durf te gaan en haar eigenlijk niet elders zou durven te stallen.

Caitlin staat een groot deel van de dag apart van de andere twee. Ik merk dat een vast patroon daar in veel helpt om de rust te bewaren. Ze komt nooit voor 15.00 uur op het gras. In de ochtend krijgt ze eerst hooi en dan neem ik de andere twee mee. Ze blijft altijd netjes bij het hooi staan. Ze kan de andere twee zien, horen, ruiken. Tot op zekere hoogte, want de paddock ligt aan de ene kant van de wei en het stalletje aan de andere kant. De andere twee gaan dan wel eens binnen staan of achter de stal staan en dan ziet ze hen niet meer. Reageert ze eigenlijk niet op.
In de winter hebben ze samen het gehele stuk, wanneer het kaal is, dan blijf ik wel oefenen door ze 1 a 2 keer per week uit elkaar te halen. Dan ga ik bij de buren rijden ipv in mijn eigen bak of ik doe een wandeling.

[promptertje]

Mijn vorige paarden lieten pas pijn zien, als het echt heel, heel erg was. Ze waren (moeder en zoon) keihard voor zichzelf. Tot de dag van hun dood waren het geen patiënten, ze zijn allebei aan een plotseling opkomende niet meer te genezen koliek gestorven. Zelfs Danny, die 26 is geworden, heeft nooit tekenen van aftakeling vertoond, tot aan haar dood is ze dagelijks aan het werk geweest en zat ze vol in de spieren. Toen ze een jaar of 14 was begon ze wat korter te lopen, ik denk beginnende artrose, en ook haar hoefkraakbeenderen begonnen langzaam te verbenen. Door het geven van Cortaflex kwam er verbetering, en nadat ik Parelli / Karen Rohlf ontdekt had verbeterde ze weer; door Parelli werd ze mentaal veel sterker (minder angstig), door Karen Rohlf lichamelijk stukken beter. Op haar 26e liep ze weer net zo goed als op haar 10e zeg maar.

Nu heb ik een paard die qua pijnbeleving in een compleet ander universum huist. Als er ook maar iets kleins tegen zit, dan maakt hij enorm veel misbaar, dusdanig dat je je rot schrikt terwijl hij een half uur later al weer helemaal in orde is. Mentaal is hij ook minder weerbaar; waar mijn andere paarden er voor bleven gaan, ook al vonden ze iets moeilijk, Beyond gaat van LBE naar compleet RBI en is niet meer te bereiken lijkt het wel. Hij kan compleet bevriezen, trekt zich in zichzelf terug en maakt bewegingen met zijn mond. Tegenwoordig kan ik hem hier weer prima uit halen, voorheen zat ik met mijn handen in het haar omdat ik zoiets nooit meegemaakt had. Het was even wennen, zeg maar .

Nog steeds vind ik het lastig om in te schatten hoeveel last hij mogelijk ergens van heeft (al komt het gelukkig niet vaak voor). Voorbeeldje: een poos terug kwam hij per ongeluk met zijn wang tegen de brandnetels. Dat gaf bultjes en jeuk, net als bij ons. Hij raakt dan volledig van slag, wil 1000 keer zijn wang aan zijn been afvegen, wil niet meer meerlopen, is compleet gevangen in zijn "er is iets niet goed". We hebben hem praktisch mee moeten sleuren naar zijn stal. Wilde niet eten, was als een bezetene langs zijn been aan het vegen. En waar ik dan slecht slaap, staat hij de volgende ochtend (met de voerbak leeg) weer vrolijk op zijn volgende maaltijd te wachten, hij is alles alweer vergeten.

In de natuur zouden mijn vorige paarden goed hebben kunnen overleven, voor Beyond (die ook alle gevaarlijke dingen leuk vind en er vrolijk op af stapt) zou ik het somber in zien....

[tschat]

Wat een mooi onderwerp, het roept onmiddellijk allerlei gedachten en emoties in me op, emoties die ik misschien niet eens precies kan duiden. Ik denk dat dat komt omdat er zoveel ‘ongewis’ is, in de zin van zoals jij, Wendela, schrijft “Hoe meer ik leer over voeding en darmen, hoe moeilijker het wordt om een/mijn paard goed te voeren. Hoeveel weet ik eigenlijk nog niet op andere (fysieke) vlakken? “. Plus de wens om mijn paarden een zo gezond en fijn mogelijk leven te bieden binnen de mogelijkheden die ik heb, en ook de (relatieve) angst tekort te schieten.
Ik kijk dagelijks naar mijn paarden, zijn ze tevreden, voelen ze zich goed, hoe doen/kijken ze, is er rust onderling of strijd, hoe ‘ogen’ ze. En ik heb vragen als hebben ze genoeg afwisseling, hoe ga ik ze straks voldoende beweging geven (als de veulens opgehaald zijn), wat doet het Kira wanneer haar veulen er niet meer is (het moederschap doet haar echt goed), en ze weer onderste in rang is. Wat gaat dat mentaal met haar doen. Ook bij Lisa vraag ik me af wat het doet als haar veulen weggaat, maar bij haar heb ik meer het idee dat ze zich wel ‘redt’.
Kira is hier van een onzeker paardje dat aan Lisa hing een soms zelfs wat extravert paard geworden, dat zich aan me bindt. Ze is vrolijk, speelt soms, hinnikt naar me. Ze kreeg laatst een compliment van onze lesgeefdame Floor, ze vond Kira er erg goed uitzien en zo volwassen geworden.
Kira laat het (me) zien als ze pijn heeft (koliek), ze vraagt of ik een daas wil weghalen, het vliegendekje af wil doen. Kira is koel en niet snel onder de indruk van nieuwe voorwerpen, dingen, ze is moedig en stapt makkelijk op dingen af. Ik heb het idee dat ze hier tevreden is en op haar plek.
Lisa is heel erg mens (of mij- ) gericht, toen ze een keer niet goed kon eten vanwege pijn aan een kies (wisselen) liep ze als een hondje achter me aan, ik snapte er in het begin niets van wat er was (maar had snel door dat ze niet kon eten natuurlijk). Toen ze haar beenwond had en ze een maand boxrust moest houden leek ze te begrijpen waarom dat was (klinkt misschien gek). We hadden in die tijd klussen in de stal en hebben haar heel veel gezelschap gehouden. Tijdens de eerste wandeling na de boxrust heeft ze één keer gebokt en dat was het dan, hihi. Tijdens de laatste fase van de dracht was ze niet te genieten…zo fel tegen Kira en soms mensen (ze heeft haar voor-en afkeuren). Lisa houdt van aandacht. Ze houdt van afleiding en vind het leuk nieuwe spullen te onderzoeken als ik ze aanbied. Ze is gevoelig voor (harde) geluiden, en wat sneller angstig dan Kira voor nieuwe dingen, kleine veranderingen in de wei (er ligt bv een emmer) vallen haar onmiddellijk op. Haar huid is gevoeliger (dan Kira) bij bv insecten, in ieder geval is de tolerantiegrens sneller bereikt dan bij Kira. Bij jeuk zoekt ze een soortgenoot op, of een krabplek. Ze kan dan gefrustreerd zijn. Bij frustraties kan ze boos op haar soortgenoten reageren. Bij mij heeft ze dat nog nooit gedaan. Ze houdt van een rustige benadering, en is gevoelig voor stemgeluid/intonatie.
Wat betreft spiegelen; ik lees wel eens dat je dieren ook je lichamelijke ongemakken zouden spiegelen. Ik heb niet het idee dat mijn paarden dat doen (maar ik train/rijd nu dan ook niet), en ik wil ze ook niet ‘opzadelen’ met mijn fysieke of mentaal-emotionele ongemakken, ik ben er voor hen (en zij ook voor mij, maar op een andere manier). Mijn mentale gemoedstoestand zullen ze ongetwijfeld wel eens spiegelen, maar ik probeer zoveel mogelijk negatieve emoties ‘thuis’ te laten, het zijn jonge dieren en ik wil ze niet belasten met besognes die mij evt zouden bezighouden. Ze werken trouwens wel relativerend, wanneer ik me ergens zorgen over maak en ik ben bij de paarden die gewoonweg ‘zijn’, zich niet bezighouden met een ander moment dan het moment, vergeet ik makkelijk dat wat me zo bezighield.
Nouja, niet speciaal over zorgenpaardjes maar het rolde het toetsenbord uit. Mooi onderwerp, erg fijn en leuk om ervaringen te lezen.

[Callippo]

Mooi topic, Wendela! Dank voor het starten. En dank aan iedereen die al gereageerd heeft. In je openingspost heb je het over paarden met arthrose en daar valt Shaf natuurlijk ook onder. Ik merk dat ik het lastig vind om hierover te schrijven hoe het voor mij voelt, want ik heb me lange tijd eigenlijk geen zorgen gemaakt, heb het gezien als: Shaf is oud en heeft nu een 'gebrek' en ben me na verhalen over ándere zorgenpaardjes gaan afvragen of ik me niet meer zorgen zou moeten maken. Een tijdje was ik er veel mee bezig, vandaar het nieuwe onderzoek, waardoor ik nu weer gerust gesteld ben.
Heb ik nu een zorgenkindje? Ik vind van niet. Ik heb een paard met een beperking die stabiel blijft (pfew!) en die gewoon een gelukkig leven heeft hier.

De vragen die Wendela opschreef, daar denk ik ook overna. Perfect gezond kan m.i. niet, maar 'gezond genoeg' met aangepaste activiteiten, is voor mij wel goed genoeg (ben zelf ook niet 100% pijnvrij en zal dat ook nooit worden).

[Wendela]

Mooie reacties allemaal. Fijn om te kunnen delen.

Ik heb er ook wel over nagedacht wat voor mij de grens zou zijn wanneer ik mijn paard/een paard zou laten inslapen. Niet dat dat nu aan de orde is (gelukkig!). Maar ik heb met de oude paarden hier op stal wel gemerkt dat dat lang niet zo makkelijk is. Het lijkt alsof de grens steeds wordt opgerekt. Of dat het toch iets is wat je op dat moment gewoon aan moet voelen. Een van de oudere paarden stond niet meer op tijdens een heftige koliek aanval, dan is de beslissing relatief makkelijk. Een van de andere paarden takelde in de winter heel erg af (kwam eigenlijk net bij zo'n grens aan waarbij ze namelijk bijna niet meer op kon staan als ze was gaan liggen) maar is nu in de zomer weer onwijs opgeknapt, echt weer een blij paard. Lastig hoor! Daarnaast heb ik het idee dat het er ook sterk mee te maken heeft in hoeverre de eigenaar de zorgen nog aankan. Niet vervelend bedoeld hoor, het paard heeft er natuurlijk ook niets aan als de eigenaar het niet meer aan kan en soms zijn er gewoon nog 100 andere vervelende dingen tegelijk in je leven...

Annelies, ik herken heel erg wat jij schrijft dat je niet te lang weg durft te zijn omdat je dan niet op tijd er bij bent als er wat is. Bij ons op stal let gelukkig iedereen heel erg op elkaars paarden. Maar Ab laat dus vrijwel niet zien wat er aan de hand is. Hij is sowieso geloof ik het meest verkeerd begrepen paard van stal Als hij een grote wond heeft dan wordt er wel meteen aan de bel getrokken hoor. Maar als hij zich een beetje afzijdig houdt dan vindt iedereen hem gewoon een typische fjord en valt het niemand op (terwijl dat bij hem betekent dat hij niet lekker in zijn vel zit).

Inmiddels heb ik deze verantwoordelijkheid wel wat meer los gelaten. Ik moet natuurlijk wel nu we in het buitenland wonen en heel regelmatig naar Nederland reizen. Eerst durfde ik nog geen drie dagen weg... Dat werkt natuurlijk niet. Als ik nu wegga dan leg ik mijn stalgenoten wel heel specifiek uit waar ze op moeten letten. Ik heb in het voorjaar bijvoorbeeld wel iemand gevraagd om elke dag zijn hoeven op te tillen en de temperatuur te voelen, ook (juist) als hij niet kreupel loopt. Dat helpt wel. Verder heb ik geaccepteerd dat als er wel iets gebeurt als ik weg ben hij in ieder geval op een fijne plek staat en een fijn leven heeft of heeft gehad. Ik moet zeggen dat het voor mij persoonlijk wel goed is geweest om mijn enorme verantwoordelijkheidsgevoel iets meer los te laten (niet dat ik daarmee wil zeggen dat anderen dat ook zouden moeten doen hoor!).

Evi, "gezond genoeg" vind ik een mooie term. Ik hoorde laatst een interview met een hoogleraar die pleitte voor een nieuwe definitie van het woord "gezondheid". Perfectie bestaat volgens haar niet en daarom is het heel vreemd dat wij gezondheid definiëren als iets dat perfect is, terwilj de realiteit is dat iedereen wel "iets" heeft. (dit ging over mensen, maar ik denk dat het voor paarden hetzelfde is)

[senta]

Je (te sterke?) verantwoordelijkheidsgevoel loslaten herken ik wel. Voor mij helpt het om me te realiseren dat ik niet meer kan doen dan goed voor Moon zorgen en accepteren dat je het niet allemaal in de hand hebt, en dat van je voortdurend zorgen maken niemand iets wijzer wordt. Je best doen is echt goed genoeg en je mag ook gewoon genieten van je leven in het algemeen en je paard in het bijzonder.
fijn dat je het nu ook meer los kunt laten!

[aletta]

Mooie eerlijke stukjes allemaal. Ook leerzaam zeg, om al die verhalen te horen hoe verschillend paarden met pijn omgaan.
Ik wil er nog mijn situatie aan toevoegen, omdat die deels ook over emoties gaat. En waardoor ik leer dat ik ook anders met ''zorgen'' om kan gaan.

Ik heb ook een 'zorgenpaardje'', al ervaar ik het niet zo. En dat zit hem in de emotionele relatie. Ik heb destijds 3 paarden overgenomen vanuit een situatie waarin na overlijden van de eigenaar er niet goed voor de kudde werd gezorgd. Ik heb nu een paard en 2 shets. Ik heb dit bewust als package-deal zo gedaan, ik wilde ze allemaal en anders niet. Van de shets is er eentje een zorgenpaardje en dat wist ik toen ik voor hem koos.

Hij is tegen de 30 jaar, heeft cuching en is chronisch hoefbevangen. Hij was er niet goed aan toe toen ik hem overnam. Toch heb ik geen seconde getwijfeld om hem over te nemen. Ik heb al snel voor mezelf besloten dat ik niet met hem ga lopen dokteren, maar dat ik wel mijn uiterste best zal doen hem een zo goed mogelijk en gezond mogelijk (mentaal en lichamelijk) resterend leven wil geven.

Dat doe ik nu inmiddels ruim 3 jaar met heel veel plezier en het gaat wonderlijk genoeg ook heel goed met hem. Ik merk dat, doordat ik emotioneel een afstandelijkere/ andere band met hem heb, dat ik er heel anders in sta dan als mijn paard dit alles zou hebben. Dat betekent niet dat ik niet om hem geef, hij heeft echt een grote plek in mijn hart, maar wel merk ik dat ik nauwelijks zorgen om hem heb. Ik zie het echt als een zorgtaak om hem te verzorgen, hoef er ook niks voor terug te hebben (alleen dat al voelt zo verrijkend en vrij) en we maken er het beste van. Ik schreef wel eens in mijn dagboek dat het voor mij een puur gevoel van geluk is om zonder tegenprestaties en verwachtingen voor dit dier te mogen zorgen. Het maakt me echt blij.

Ik realiseer me dat er op een dag keuzes gaan komen en dat inderdaad dan misschien wel grenzen verlegd gaan worden die ik nu nog niet ervaar. Gezond genoeg is inderdaad een goede term. Want gezond is Guus niet, maar hij is wel gezond genoeg en ik zie nog zoveel levensvreugde bij hem. Ik denk dat dit laatste voor mij een hele belangrijke wordt als het ooit minder goed met hem zal gaan. Ik houd hem wel nauwlettend in de gaten. Stiekem hoop ik dat ik hem op een dag vind in de wei, op zijn eigen tijd ingeslapen.

[Monties baasje]

Bij mij speelt het omgekeerde. Monty heeft gelukkig geen fysiek gebrek maar ik zag hem toch als zorgenkindje. Monty is een groot paard hij meet 1,76. Ik vond het altijd een hele klus om hem op gewicht te houden. Hij staat op dezelfde plek als Vash, kan 24/7 eten maar ziet er toch altijd mager uit (meestal zijn zijn ribben zichtbaar) mijn zorg zat hem vooral in hoe zorg ik ervoor dat hij wat aankomt zonder daarna weer af te vallen. Zet Monty in een vol weiland waar hij zich vol kan eten dan oogt hij voller, is het gras op dan valt hij weer af (vrij snel) ik hoef extra gewicht er nooit af te rijden.
Ik ben volgens mij ook de enige die uren met hem in de berm kan grazen zonder dat het teveel wordt.
Ik maakte me dus zorgen om Monty, monty pikt dat op en spiegelt mijn gevoel en gaat zich anders gedragen, hij gaat zich als een zorgenkindje gedragen waardoor ik me nog meer zorgen maak...

Ik probeer het nu steeds meer los te laten. Hij kan continue eten, als hij dt niet doet jammer dan de mogelijkheid is er voor hem.
Als we gaan grazen in de berm parkeer ik hem het liefst in het hoge gras waar hij flink meters kan maken, maar het liefst eet hij op plekken met arm/schraal gras blijkbaar heeft hij dat meer nodig.
Qua voer hdb ik veel geprobeerd seniores priores bijvoorbeeld maar na een paar x lust hij dat niet meer. Ik krijg het er niet in ik gaf het met slobber en hij vist hij de slobber eruit de rest laat hij staan.
Nu krijgt hij regelmatig 1,5 kg slobber met lucerne erdoor maar dik wordt hij er niet van...

[Wendela]

Aletta wat mooi om te lezen zeg! Jouw verhaal geeft weer een heel andere insteek. Echt interessant is dat. Het is niet alleen je emotionele relatie die anders is met dit paardje maar ook je verwachtingen toen je hem kocht en de geschiedenis die je samen hebt. Wel interessant dat de zorgen dan veel minder zwaar voelen (terwijl het in werkelijkheid natuurlijk dezelfde zorgen/handelingen zijn die je doet).

AnneMarie, ik heb bij Ab juist precies het tegenovergestelde probleem. Maar het geeft blijkbaar wel precies dezelfde zorgen... Wat ik ook een beetje lees in jouw verhaal is de vraag of je paard wel goed genoeg voor zichzelf kan zorgen. Bij Ab twijfel ik daar vaak aan. Aan de andere kant wil ik hem ook het vertrouwen geven dat hij dat wel kan en dat hij voor zichzelf de juiste keuzes kan maken. Vooral als je paard ergens staat waar hij de mogelijkheid heeft om zelf keuzes te maken.

[Gilraen]

Dat heb ik met Takoda ook! Sinds zijn operatie (lang verhaal, aan zijn koker geopereerd, takoda is wrs een hermafrodiet) is hij veel beter aangekomen, maar bij hem zie je ook snel zijn ribben. Tel daar bij dat hij tussen 2 haflingers staat, dat maakt het contrast extra. Maar hij ziet er gezond uit, is de baas id kudde,... Ik heb het losgelaten na 5jaar. Denk dat er bij paarden ook brede en smalle zijn net als mensen. Natiya staat altijd rond, Wico staat tegenwoordig goed.

[Plurkje]

Dat van die grens oprekken, dat herken ik wel. Mijn Gelderse merrie met artrose heeft na haar pensioen nog vele jaren in haar mini-kudde op mijn vaders wei rond mogen hobbelen samen met grote vriend met een misvormde rug en een pittige shet. Elke herfst en winter zag ik haar verslechteren en elke lente en zomer weer een stuk opknappen. In eerste instantie zei ik altijd dat de grens lag bij chronische pijn. Toen toch wel duidelijk werd dat er chronische pijn was verlegde ik mijn grens naar vitaliteit/levenslust. Gelukkig was dit aan haar goed te zien (in tegenstelling tot de merrie die ik daarvoor had die pas liet merken dat het niet goed met haar ging toen het eigenlijk al te laat was) en dan vooral aan haar ogen.

Net toen ik daar aan ging twijfelen werd de beslissing een beetje voor mij genomen. Het weiland waarop ze stond werd onteigend een paar jaar terug en de kudde zou worden opgebroken. Dat ging me echt te ver, om haar nog een keer in een nieuwe groep haar plaats te moeten laten veroveren. Toen was het duidelijk tijd om haar te laten gaan.

[Marie]

Ik kan op dit moment even geen bijdrage leveren aan dit gesprek. Maar ik wil wel even zeggen dat ik dit een heel fijn en waardevol topic vind! Dankjewel voor het starten ervan Wendela, dankjewel voor het delen van jullie ervaringen aan de rest. Erg mooi dat hierover op deze manier gepraat kan worden Ik voel me aangesproken want ik zit ook in zo'n situatie en herken ontzettend veel van wat jullie schrijven. Misschien dat ik over een tijdje ook rustig mijn ervaringen en ideeën erover kan opschrijven.