Het belang van een stabiele kudde

[senta]

Sinds de excursie naar de Konikpaarden houdt dit onderwerp me bezig. Bij de Koniks was duidelijk te zien hoe wilde paarden zichzelf organiseren, hoe ze hun gezinsleven inrichten zeg maar.

Volwassen merries vormen samen met een hengst een harem. Die harems zijn heel erg stabiel. Zo'n groepje blijft heel lang bij elkaar en nieuwe leden worden niet zomaar geaccepteerd, zeker als de groep goed gevestigd is. Hoe langer een groepje bij elkaar is, hoe meer ze op elkaar ingespeeld waren. Een harem die al jaren samen is heeft bij wijze van spreken aan een half oor van elkaar genoeg om te weten wat de ander bedoelt. In harems die net gevormd zijn zie je dat er minder samenhang is en dat paarden elkaar echt moeten leren lezen.

Natuurlijk is er ook dynamiek. Jonge paarden verlaten op een leeftijd ergens tussen de 1 en 3 jaar de groep. De hengsten omdat de leidhengst ze op een gegeven moment als bedreiging ziet en de merries omdat die, zijn dochters zijnde, niet meer interessant zijn. Hengsten die om wat voor reden ook geen harem kunnen vestigen (te jong, te oud, niet handig genoeg, geen leiderschapskwaliteiten) vormen een wat loshangender bachelorgroep. Hier sluiten in de wintermaanden soms ook jonge merries bij aan die dan in het voorjaar dan weer kunnen aansluiten bij een harem of samen met een hengst uit de bachelorgroep een nieuwe harem vormen.

De harems blijven vaak bij elkaar in de buurt en vormen zo een grotere kudde met subgroepen. Als je weet wie bij wie hoort kun je binnen zo'n grotere groep zo de scheidslijnen tekenen, ze mengen nooit. Zo'n grotere groep betekent meer veiligheid. De bachelorgroep wordt daarin niet geaccepteerd.

Daar kunnen we een hoop van leren. Hoe langer een groep bij elkaar is, hoe beter ze op elkaar ingespeeld raken. Dat is een proces van jaren. Ik herken dat wel. Nu Moon en ik al jaren samen zijn, hebben we bv een heel eigen en vanzelfsprekende manier waarmee we hekken door gaan. En zo zijn er wel meer routinedingen waarbij we heel erg op elkaar ingespeeld zijn. Bij een ander paard zal het niet zomaar werken en omgekeerd zal het voor iemand anders met Moon zoeken zijn naar 'mijn' dialect en allemaal net iets minder vanzelfsprekend gaan. Voor veel mensen herkenbaar denk ik.

Iets anders zijn die stabiele familiebanden. Volwassen paarden hebben behoefte aan stabiele langdurige relaties. En dan langdurig in termen van jaren. Als je een eigen groepje aan huis of op een eigen plek hebt dan kun je ze dat vaak wel bieden. Natuurlijk zijn er wel eens wisselingen, maar die zijn er ook in de natuur. Jonge paarden verhuizen van groep, soms overlijden er paarden en soms vormen ze nieuwe groepen maar in de kern blijft een gevestigd groepje heel lang bij elkaar.

Dat geldt voor merries sterker dan voor hengsten/ruinen. Sommige hengsten hebben in de kracht van hun leven een eigen harem, de rest slijt het leven door rond te hangen met wat andere jongens en af en toe een merrie te schaken als een hengst niet oplet. (Interessant detail: sommige merries gaan opzettelijk 'vreemd' en laten zich daarna nog dekken door de eigen hengst. Een soort van genetische risicospreiding. Maar dat is een ander verhaal.) De banden in zo'n bachelorgroep zijn vaak minder hecht.

Er is veel aandacht de laatste tijd voor paardenwelzijn. Gelukkig maar. Iedereen hier op het forum is daar wel van doordrongen (want anders kom je hier niet terecht denk ik), maar er valt in paardenland nog heel veel te verbeteren.
Maar zijn we ons bewust genoeg van dit aspect? En wat is het effect ervan op het paardenwelzijn? Is dit een stressfactor waar we het belang soms van onderschatten?

Als je een klein groepje hebt aan huis of ergens in eigen beheer dan is er vaak wel stabiliteit maar hebben de paarden weinig keuze met wie ze het moeten doen. Wij kiezen, niet de paarden. Als ik zo om me heen kijk lijkt dat in heel veel gevallen wel goed te gaan, vroeg of laat accepteert zo'n groepje elkaar en hecht zich aan elkaar.

Moon staat op een grote pensionstal, in een groep van 24. Hij kan kiezen met wie hij een band aangaat, maar de samenstelling van de groep wisselt frequent. Er is een stabiele kern van een paard of 7-8 die er al langer of ongeveer even lang staan als Moon. De rest kan stabiel worden maar dat is afwachten. Veel paarden verhuizen na 1-2 jaar weer. Uit die stabiele groep heeft Moon vriendschap gesloten met 2 paarden, beide ruinen.

Soms sluit hij vriendschap met andere paarden en ik vind het altijd erg sneu voor hem als die dan weer verplaatst worden. Ik merk het op zich niet aan hem maar het moet toch zijn weerslag hebben op zijn welbevinden.

Ander puntje dat me bezig houd is dat er bij de Konikpaarden weinig zomereczeem voor komt. Nou wordt er bewust niet gefokt met eczeempaarden, want een wild paard met erge eczeem vinden ze (terecht) niet paardwaardig. Je kunt zo'n dier niet beschermen met speciale dekens en insmeren. Maar er liepen twee paarden in het gebied die licht eczeem hadden en waarvan de beheerder had besloten het even aan te zien. Het eczeem werd geleidelijk minder en verdween zelfs na een paar jaar. Ze vermoedt dat naast genetische factoren en voeding, stress ook een belangrijke rol speelt met hoeveel last paarden hebben van eczeem. Met Moon heb ik wel gemerkt dat zijn eczeem het ene jaar meer opspeelt dan het andere. En de jaren dat hij er het minst last van had waren de meest stabiele jaren. De jaren zonder lichamelijke problemen en in een stabiel groepje dat al even bij elkaar is.

Het is een hele lap geworden. Ik heb niet echt een conclusie voor dit verhaal maar ik ben benieuwd hoe jullie er tegenaan kijken. Hebben we genoeg aandacht voor dit aspect? In hoeverre kun je daar in de paardenwereld überhaubt rekening mee houden? Vaak moet je compromissen doen als je je paard niet in eigen beheer hebt, en weegt dit dan voldoende mee? Is het genoeg voor een paard als er een paar stabiele relaties zijn en de rest wisselt? Is dit anders voor merries dan voor ruinen? Levert dit langdurig stress op of leggen paarden zich gemakkelijk neer bij een nieuwe situatie en nemen die zoals het is?

Wat zijn jullie gedachten hierover?

[Yo-Rien]

Ik sluit me wel bij jou aan, qua gedachtengang. Ook wel lastige materie hoor. En het vergelijken van onze paarden met de Koniks gaat natuurlijk in heel veel opzichten niet helemaal op.

Aan Vinur merk ik wel dat hoe langer hij op zijn nieuwe plek staat, hoe beter hij zich voelt. De ideale situatie zou dan ook zijn om hem hier voor altijd te laten staan, en de rest van de kudde ook niet te laten veranderen. Helaas kan ik dat natuurlijk niet garanderen. In het jaar dat hij er staat is er al 1 paard weg, 1 paard bij, 1 paard tijdelijk weg en 1 paard tijdelijk bij gekomen. Dus veranderingen zullen er wel blijven.

Bovendien halen wij ons paard regelmatig uit de kudde en leren wij onze paarden dat het (met ons) buiten de kudde ook veilig is. Dit is natuurlijk totaal het tegenover gestelde dan bij de Koniks. Zij kennen alleen de kudde en zolang zij in de kudde staan is alles veilig. Denk aan het verhaal van dat gewonde paard wat midden in de kudde behandeld werd door de dierenarts. Het paard uit de kudde halen is hierbij echt niet mogelijk.

Dus de band van onze paarden met hun kudde is zeker anders dan die van de Koniks. En dat kan ook niet anders.

De vorige keer dat we bij de Koniks waren vroeg iemand aan Tanja wat haar werk haar heeft gebracht in de omgang met haar eigen paarden (en dat kwam nu ook even ter sprake). Tanja gaf daarin ook aan dat je het niet echt kunt vergelijken. Al vond zij het inderdaad ook wel belangrijk haar eigen kudde aan huis zo stabiel mogelijk te houden.

Maar dit zijn natuurlijk afwegingen die we in alles maken. We willen nu eenmaal wat doen met ons paard, dus doe je concessies....

[senta]

Ik denk dat je wel een belangrijk punt noemt, dat we onze paarden leren dat het buiten de kudde met ons ook veilig is. Dat maakt natuurlijk wel een groot verschil. We wennen onze paarden aan verschillende hele wisselende omstandigheden en daardoor leren ze het te hanteren.

Overigens is gebleken dat Koniks verder (genetisch) eigenlijk helemaal niet zoveel verschillen van onze eigen paarden en juist daarom ook juist wel als vergelijkingsmateriaal zouden kunnen dienen als je kijkt naar de natuurlijke behoeften behoeften van paarden.
Interessant stukje over een onderzoek waar iemand (Cis van Vuure) recent op gepromoveerd is:
http://www.levendehave.nl/nieuws/kon...an-zn-voetstuk

De enige echte afstammelingen van het Europese oerpaard blijken Exmoorpony's, en niet de Koniks.
Overigens maakt dat wat mij betreft voor dit topic niks uit, is meer een interessant weetje tussendoor.

[aletta]

Super interessant allemaal Dineke. Dank voor je uiteenzetting en uitleg over het eea.

Ik hecht zeer veel waarde aan de kudde waarin mijn paard staat. En geloof heilig in regelmaat, duidelijkheid en niet teveel wisseling qua kudde en plek van je paard.

Als ik zie hoe lang onze kudde, destijds 2 paarden en 2 shetjes erover deden om werkelijk te landen en te settelen in samenvoeging met de andere kudde van 4 paarden. En dat terwijl ze elkaar al kenden, er zat slechts een lijntje tussen. Al jarenlang.
Ook als ik zie wat die samenvoeging heeft gedaan met onze paarden, die eerst altijd hoogste in rang waren en sindsdien eigenlijk onderaan staan.
Ik heb dat proces zeer boeiend gevonden en leerzaam en soms heb ik nog steeds vraagtekens waarom dingen soms zo gaan zoals ze gaan.

Ik kan ook bijna vanuit die ervaring niet begrijpen hoe paarden dat doen die bv wekelijks op concoers gaan. Tuurlijk vorm je als paard met je mens ook een kudde, maar dat is naar mijn idee toch anders dan de werkelijke paardenkudde.

Ook veel wisseling in een kudde; ik ben eerlijk gezegd heel blij en dankbaar dat ik daar nog niet mee te maken heb gehad. Als mens heb je lang niet alle lijntjes door en ik denk dat het best veel impact heeft op paarden. Wat jij ook schrijft; Moon die dan een band aangaat met een paard en dat dan weer vertrekt na een jaar. Steeds de wisseling, steeds weer uit moeten maken wie de leider is. Vanuit het paard is dat naar mijn idee een van de voornaamste zaken te weten vanuit hun vlucht- en overlevingsinstinct. Met regelmaat wisseling in de kudde geeft naar mijn idee ook daarin wat ruis. Terwijl dat een van de basisbehoeften is van het paard.
Ergens zijn onze paarden niet te vergelijken met die wildlevende kuddes, aan de andere kant hebben ze nog steeds dezelfde oerdriften/instincten en daarom ook hun behoeften.

Soms fantaseer ik wel eens hoe Ferra het zou doen als ik haar nu eens vrij zou laten, bv in die kudde die semiwild bij ons rondom Otterlo leeft. Wat zou er gebeuren, hoe zou ze het redden?

Aan de andere kant zijn paarden volgens mij ergens ook weer megaflexibel. Ik denk dat we nooit helemaal kunnen doorgronden hoe het beleefd wordt door hen en het zal ook per gedomesticeerd paard weer verschillen.

Ik ga er nog eens over nadenken en nogmaals lezen wat je schrijft allemaal.

[Gilraen]

Ik heb eigenlijk altijd 2 ruinen gehad: Max en Wico. Max was er eerst en heeft een tijdje bij een paard van een kennis gestaan, daarna kwam Wico erbij en hebben we hun met hun tweetjes in een andere wei gezet (vriendschap met de kennis verwaterde). Max was voorheen enorm aan mij gehecht. Hij riep al als ik nog 2 straten verder aangefietst kwam en ook elke keer als ik naar huis ging, hoorde ik hem nog lang naroepen. In die tijd had ik weinig om handen en dus eigenlijk heel veel undemanding time samen.

Vanaf dat Wico erbij kwam, werd dat anders. Hij was nog steeds enorm blij om me te zien, maar hij kon het ook prima af met zijn maatje. Ze hadden een heel duidelijke hierarchie: Max was de baas en Wico volgde. Max was een rustige leider en Wico was maar al te blij dat hij iemand kon volgen. Toen Takoda er als veulen bijkwam (7maanden ongeveer denk ik?), waren ze beide heel agressief naar hem toe. Het heeft zeker een maand geduurd voor ik het aandurfde om ze samen te laten. Daarna werd hij langzaam geaccepteerd en waren ze ok met hun drietjes, Takoda als veulen jongste in rang.

Max heeft felle koliek gekregen en is toen ingeslapen. Wico stond in het weitje ernaast toen het gebeurde dus heeft alles meegekregen. Heb hem ook afscheid laten nemen van Max. Dat was eigenlijk heel snel gebeurd. Takoda had geen interesse toen. Ik heb verder niet veel aan de paarden gemerkt en was zelf overmand van verdriet dus vast ook veel gemist.
In elk geval wist ik nooit hoe fel Wico volgens mij Max miste totdat Natiya (toen nog Astrid) aankwam. Vanaf dat er een haflinger uit een trailer kwam, werd Wico heel alert en begroette haar alsof hij haar al jaren kende. Ze heeft dan de proeftijd (1maand) in een weitje naast Wico en Takoda doorgebracht al ben ik ervan overtuigd dat ze gewoon geaccepteerd zou worden. Na die maand heb ik ze samen gezet en dat was vanaf het begin dikke maatjes. Takoda werd ouder en nam het leiderschap over. Wico is meer een volger, Natiya te onzeker om leider te zijn denk ik. Ze hebben eerst een tijdje een driehoeksverhouding gehad waarbij Takoda de baas was van Natiya, Natiya de baas van Wico en Wico de baas van Takoda als ik me goed herinner. In elk geval was het zo een cirkeltje dat elk paard een onder zich en een boven zich had. Tegenwoordig is Takoda de baas, dan Natiya, dan Wico en tenslotte JJ.

De kracht van de kudde heb ik vooral aan Natiya gemerkt. Van extreem RB paard (ok vanalles meegemaakt wel) met onrustige ogen die van elk geluidje of beweging keihard moest rennen, is ze veranderd naar een rustig lid van de kudde die vooral naar de andere kuddeleden kijkt vooraleer ze in een paniek frenzy gaat. Ze ziet er nu in de kudde altijd super relax uit en dat vind ik het fijnste dat ik haar kan bieden. Ik heb daar op bepaalde momenten echt actief gebruik van gemaakt. Toen ze voor mij nog te gevaarlijk was (Natiya had de gewoonte om aan te vallen als ze bang was) en ik te bang om gericht dingen aan te pakken, heb ik dat bewust door Takoda laten doen. Die kreeg een oud dekje, een oud zadel en een bal om mee te spelen. Hij vond dat heerlijk om te ontdekken met benen en mond en rond te dragen. Natiya was er als de dood van, maar het grootste gedeelte van die friendly games heeft Takoda voor me opgelost. Toen het veiliger was, heb ik daar ook mee geoefend natuurlijk.

Vorig jaar augustus is Takoda een tijdje in training gegaan. Toen we hem wegbrachten en ik met de lege vrachtwagen terugkwam, was het vooral Natiya die bleef zoeken waar hij kon zijn. JJ is dan erbij gekomen. Wico deed direct heel zuur tegen hem. Natiya vond hem wel interessant. Ze konden vrij snel samen staan en vooral met de merrie heeft hij veel geknuffeld. Toen Takoda terugkwam heb ik JJ weer even apart gezet. JJ dacht dat hij meer thuis was dan Takoda en die had daar duidelijk een andere mening over wat resulteerde in hoge steigershows met een draadje ertussen. Al vrij snel heb ik ze toen ook terug samen gezet. Een van de twee keren heeft JJ zelfs besloten om bij de rest te gaan omdat hij onder de draad doorgekropen was.
Nu kan JJ regelmatig met de merrie knuffelen. Soms met Wico en Takoda. Maar je merkt nog steeds dat hij toch echt een nieuweling is. Meer en meer hoort hij erbij wel. Als we weggaan, roepen ze hem na en verwelkomen hem terug wat eerst enkel de merrie deed.

Ik ben me er vooral voor Natiya heel bewust van hoe belangrijk deze kudde voor haar is. Dat merk ik ook als ik met haar alleen wil wandelen of als ik Takoda wegneem. Dan voelt ze zich enorm onzeker. Als we met heel de kudde gaan wandelen, is ze echter de rust zelve en geniet ze echt ervan.

[jenzz]

Hier ook een groepje dat redelijk vast is en daarbij de nodige wisselingen.
Het is interessant om te zien wie er uit het vaste clubje reageert en hoe.
Droo is absoluut de leider en altijd erg druk met nieuwe paarden.
Soms 1 dag, soms wel 2 weken. Van de andere paarden verschilt het wie er reageert.
Sommige nieuwkomers worden naar mijn idee al meteen als passanten gezien.
Deze vertrekken ook vaak snel weer.
Is het dan het paard zelf dat al geen moeite meer doet om aan te sluiten?
En wordt deze daardoor door de groep als passant gezien?
Recent is de jonge ruin die het laagste stond in de kudde weg gegaan om beleerd te worden.
Ookal was hij het laagste, het was echt de grootste vriend van Droo.
Kwam hem altijd ophalen als ik Droo terug bracht en stond altijd in zijn buurt.
Heb wel het idee dat Droo hem mist, het hoestje van droo is ook in die week begonnen.
Kan toeval zijn, of niet....

[Dyonne]

Hier heb ik gemerkt hoeveel impact het heeft als er verandering is. Een nieuwe erbij was op zich geen probleem. Maar Carwyn heeft in 14 maanden tijd zijn complete kudde verloren. Altijd stond hij onder zijn moeder, die overleed. Toen werd hij eigenlijk overdonderd, want was ineens de leider. Dit heeft best een tijd geduurd voor hij een goede leider was. Goed gewend aan de nieuwe kudde verloor hij zijn beide kuddegenoten.. En ja, dat heeft hem veel gedaan.
Gelukkig was Scarlet er ondertussen al wel bijgekomen.
Momenteel heeft hij zijn eigen harem, twee merries, haha. Dat bevalt hem wel volgens mij.

[liesbetm]

Ik merk bij onze groep ook altijd veel onrust bij veranderingen. Vooral aan Leandro, want die is de baas en moet altijd controle houden over de groep, naar zijn idee. Gelukkig zijn hij en Pias goede maatjes en altijd (meestal) samen, dus dat is voor allebei een stabiele factor. Maar buiten de kern van een stuk of 5 paarden, wisselt het wel eens wat. We hebben het afgelopen jaar een paar paarden gehad die er alleen in de zomer, of juist alleen in de winter waren. Dat geeft onrust, het duurt lang voordat ze in de groep zijn opgenomen en iedereen zijn plaats heeft bepaald. Zo zeer zelfs, dat de stalhouder heeft besloten geen seizoensklanten meer te willen. Natuurlijk zijn er altijd veranderingen, er kan iemand bijkomen of vertrekken, maar standaard twee keer per jaar zo'n periode is gewoon niet fijn voor de groep.